تاریخچه موسیقی در ایران
تاریخچه موسیقی در ایران ؛ دوران باستان میباشد. این دوران پیش از اسلام میباشد که در زمان قبل از حمله اعراب میباشد.
این زمان برای خود به دوره های کوچکتری از جمله سلسله ماد و هخامنشی و اشکانی و ساسانی تقسیم میشود.
به سبب تاثیر موسیقی شرق در دروان باستان موسیقی ایرانی و شرقی نیز دارای مشترکاتی هستند.
عصر اساطیری
به علت قدمت زیاد این دوره داده های کمی موجود است.
مهر یا نشان چغامیش جز معدود آثاری است که مربوط به این دوران میباشد.
حتی برای مراجعه به این دوران میتوانید به شاهنامه فردوسی مراجعه کنید.
در آن از ساخت ساز و علاقهٔ شخصیت‌های باستانی و اساطیری نسبت به سازهایی چون سُرنا صحبت شده است.
پس از وارد شدن آریایی ها از انجا که انان در برپاکردن ایین های خود از رقص و موسیقی استفاده نمیکردند، چندان ارزشی نداشت.
سبب ابن شد که این دو هنر باهم پیشرفتی نداشته باشند.
برای بررسی بیشتر ما باید تمدن های بابل و آشور و ایلام را بررسی کنیم.
اما شواهدی اندک پیداست که خود آنان صحت وجود موسیقی را تصدیق میکنند.
به طوری که ساخت سازهای سنتور و تنبور را به این دوره نسبت داده‌اند.
دوره ایلامیان
اصطلاح خنیای باستانی ایرانی به این معنی است که موسیقی ایران باستان میباشد.
این اصطلاح امروزه به خوبی میشود درک کرد. ولی در مقایسه با اصطلاح موسیقی اصیل که دارای همان معنی است بندرت استفاده میشود.
با استفاده از شواهد دیده شده و تندیس های کشف شده سوابق موسیقی به خوبی به دوران ایلامیان برمیگردد.
اطلاعات کمی درباره موسیقی این دوره در دسترس است.
تنها استثناء ابزار باقی مانده موسیقی مانند گیتارها، عودها و فلوت‌هایی که ابداع و نواخته شده، می‌باشند.
دوران مادها
اطلاعات و شواهد از دوره مادها بسیار کم میباشد بطوریکه جز گفتارهای هردودوت مورخ یونانی سندی نمیتوانیم بیابیم؛
حتی زرتشتیان هم متون نیایش خود را بصورت شعرگونه همراه با اهنگی میخواندند.
مهمترین موسیقی آن دوران نغمات موسیقایی گات بوده‌است.
دوره هخامنشیان
تاریخچه موسیقی در ایران از این دوران هم قدیمی تر است دوره امپراطوری هخامنشی به امپراطوری پارسی نیز معروف است البته به قول هرودوت.
حتی موسیقی نقش مهمی بخصوص در محاکم دادگاهی دارد.
او میگوید وجود موسیقی برای پرستش خدا بسیار ضروری است.
اصطلاح «خنیای باستانی ایرانی» یک اصطلاح مربوط به عصر پس از هخامنشیان میباشد.
در کنار دیگر نغمات گات ها نوع دیگری از موسیقی با نام موسیقی رزمی و موسیقی بزمی وجود دارد.
طبل های بزرگ این دوره سبب میشد جنگجویان با انگیزه وارد میدان شوند.
دوره اشکانیان
تاریخچه موسیقی در ایران از این دوران هم قدیمی تر است در این زمان موسیقی جدیدی وارد ایران شد.
موسیقی ازاد و مردمی گشت و از دولتی و درباری بودن خارخ شد.
و افرادی مثل بخشی ها در خراسان و گوسان ها در تمامی نقاط ظهور کردند.
دوره ساسانیان
علاقه شاهان ساسانی به موسیقی را میتوان از نقوش و تاریخ نویسان که بروی ظروف کنده کاری کردند ببینیم.
نقش یکی ازموزاییک‌های نفیس پیدا شده در ویرانه‌های بیشاپور کازرون در سال ۱۳۱۹ یک زن نوازنده‌ای است که نشسته و چنگ در دست دارد.
در میان سینی‌های سیمین که از زمان ساسانیان یافته شده،
در یک سینی پیکر پادشاهی دیده میشود که بر تختی نشسته و در برابر وی نی زن و چنگ زنی خنیاگری میکنند.
سینی دیگری هم هست که زنی بر اژدهایی نشسته و نی می‌زند.
در یک بشقاب بزرگ نقره، شاه بر تختی نشسته و چنگ زنی و نی زنی در برابر وی مشغول نواختن هستند.
در نقوش برجسته طاق بستان کرمانشاه که منظره شکار گاهی حجاری شده،
در یک مجلس نقش چند دختر چنگ زن که در قایق نشسته و در دنبال شاه که روی مردابی مشغول شکار است، در حرکت و به نوازندگی چنگ مشغولند.
اردشیر پاپکان طبقات مختلف موسیقیدان‌ها را نیک می‌شناخت و برای هریک قانون مخصوصی وضع کرده بود.
انوشیروان در رعایت قانون و حقوق هنرمندان سعی آشکار داشت و بهرام گور خود چکام سرایی چیره دست بود.
برای خرید ساز کاخن میتوانید به سایت تاچ موزیک مراجعه کنید.
بهرام گور زیادی از این هنرپیشه گان و موسیقی دانان را به نام لولی از هندوستان خواست و در نقاط مختلف کشور پراکنده ساخت.
عصر طلایی موسیقی ساسانیان را دوره سلطنت خسرو پرویز باید دانست.
با تشویق و حمایت دربار ساسانی از موسیقیدان‌ها، مردم نیز بتدریج علاقمند به موسیقی شدند،
بطوریکه در این دوره موسیقیدانان از رفاه و احترام بسیاری برخوردار بودند.
نام اولین موسیقیدان بزرگ ایرانی از قبیل باربد، نکیسا، بامشاد و رامتین نیز از همان زمان برای ما به یادگار مانده‌است.
همچنین نام بسیاری از الحان سازنده موسیقی و سازهای آن زمان.
امروزه به درستی معلوم نیست که این مقام‌ها و آهنگ‌ها چه بوده اند؛
اما نام‌های بعضی از این آهنگ‌ها توسط نویسندگان دورهٔ اسلامی ذکر شده؛
نام‌هایی چون کین ایرج، کین سیاوش که شاید اشاره به حوادث تاریخی داشته‌اند و اسامی چون باغ شیرین و باغ شهریار که شکوه دربار را نشان می‌داد،
و نیز اسامی چون سبز بهار و روشن چراغ را بکار می‌بردند.
اما دربارهٔ آن آهنگسازی‌ها اطلاعات درستی در اصول نظری آن دوران وجود ندارد.
دوره حمله اعراب
قبل از حمله اعراب، ملودی‌هایی که در آن نغمه هائی از اوستا بنام مازدین نواخته میشد که با آن حال و هوا همخوانی داشت.
پس از حمله اعراب بسیاری از مدها و ملودی‌ها بدلیل تهاجم اعراب که موسیقی را به عنوان مسئله‌ای غیر اخلاقی می‌دانستند، از بین رفتند.
هنگامی که اسلام بعنوان مذهب مسلط ایران پذیرفته گردید،
تصمیم حکمرانان منع کلی موسیقی و بعدها دلسرد کردن مردم از زمزمه ادعیه مازدین بود.
موسیقی سنتی تا قرن بیستم در دادگاه‌ها نواخته می‌گردید.
در زمان حکومت اسلامگرایان افراطی قرون وسطی، موسیقی بصورت مخفیانه نواخته میشد.
اگر چه اکثر حاکمان عرب فعالیت‌های مرتبط با موسیقی را ممنوع اعلام کردند،
دیگران به موسیقی دانان ایران دستور دادند که قطعاتی را به صورت کتاب تصنیف کنند
که به عربی آن را «کتاب موسیقی کبیر» به معنای کتاب اعظم موسیقی میخواندند.
رهبران مذهبی اسلام در آغاز موسیقی را تحریم کرده و مایه فساد و بیهودگی می‌دانستند.
اما در زمان عباسیان که به سبک ساسانیان دربار خویش را اداره می‌کردند،
جنبه‌های دنیوی و غیردینی موسیقی افزایش یافت و موسیقی رونق تازه‌ای یافت؛
دوره صفوی
تاریخچه موسیقی در ایران از این دوران هم قدیمی تر است در دوران صفوی موسیقی تحت اختیار دربار بود و از اجتماع دور افتاد.
موسیقی ایران در دوران صفویه بیشترین ضربه را خورد
اما شکل مذهبی آن در قالب تعزیه و نمایش‌های دراماتیک و نیز توسط نوازندگان و شاعران دوره گرد تداوم یافت.
